Een vastelaoveslievende Limburger vindt carnaval buiten de provincie geen carnaval. Brabanders met hun boerenkielen, hossen en Nederlandstalige muziek, dat is toch niet waar het feest om draait? En een carnavalsgekke Brabander is trots op het feit dat iedereen in Brabant - misschien juist door eenvoudige kleding - met carnaval gelijk is. Hij is het niet eens met de uitspraak dat de Brabantse carnaval alleen om zuipen en seks draait. Wat zijn nu eigenlijk de verschillen tussen de provincies? Zijn er, god verhoede, ook overeenkomsten? En wat is nou het échte carnaval? We interviewden een aantal Limburgse én Brabantse carnavalsgekken.

Brabant vs. Limburg = Bourgondisch vs. Rijnlands

Om de carnaval in Brabant en in Limburg goed te begrijpen, duiken we eerst even de geschiedenis in. Want wist je dat er in Nederland twee soorten carnaval gevierd worden, die allebei andere andere tradities met zich meebrengen?

(stamt af van het Keulse carnaval, dat weer afstamt van het Venetiaanse carnaval) wordt vooral in Limburg gevierd.

viert men in het noorden en westen van Noord-Brabant en in Zeeland. Waar de Rijnlandse vastelaovend onstaan is tegen het eind van de 19e eeuw als een ludiek protest tegen de Pruisen, is het Bourgondische carnaval ontstaan als een gekostumeerd eetfestijn, waarbij men elkaar belachelijk maakte en iedereen voor even gelijk was.

Boerenkiel vs. schitterende kleurrijke kostuums

Carnaval in Bergen op Zoom: de boerenkiel. Bron foto: Flickr by PierrevBVoor de Limburgers gaat het er met carnaval om zichzelf zo mooi en bijzonder (of gek) mogelijk uit te dossen, in sommige tradities zelfs zo onherkenbaar mogelijk. Er worden maskers gedragen en er wordt veel geschminkt, iets wat duidelijk afstamt van de Venetiaanse traditie. Niet verwonderlijk natuurlijk als je weet dat de Rijnlandse carnaval bedoeld is om de gevestigde orde op de hak te nemen. Veel Limburgers kijken met argusogen naar de Brabanders, die zich 'verkleden als een boer' en daarmee klaar zijn.Maar die boerenkiel draagt men in Brabant niet uit gemak, het is traditie. Door de grote armoede die heerste in Brabant vanaf de Gouden Eeuw tot de Tweede Wereldoorlog wordt het traditionele feest gekenmerkt door (schijnbaar) eenvoudige kostuums; waarvan de beroemde blauwe boerenkiel met zakdoek wellicht het meest iconisch is, aldus Wikipedia. Maar het betekent meer. Zoals de Oeteldonkse Lisa vertelt: "In Den Bosch is iedereen drie dagen gelijk; de bankdirecteur gaat vrolijk aan de zwier met de postbode en de toiletjuffrouw host samen met de vertegenwoordiger achter -un clubke aon, van strutje naor strutje-. Die ingetogen outfit, de boerenkiel met boerenzakdoek en roodwitgele sjaal die de échte Oeteldonker draagt, heeft dus niets met makkelijk wegkomen te maken. Doordat we er allemaal hetzelfde uitzien, als

, vallen de verschillen tussen mensen weg."

Schminken & zelf een pekske knutselen

Carnavalsoutfit Brabantse Brigit 2012Toch zijn er ook Brabanders die zich schminken. Cora, opgegroeid in Limburg en op haar 21ste naar Brabant verhuisd; "Ik zie steeds meer Brabanders die wat uitbundiger verkleed gaan en zich durven te schminken. Misschien een teken dat de grenzen vervagen?" De Brabantse Brigit vindt dat een masker of schmink er echt bijhoort. "Maar dan ben ik ook wel een van de uitzonderingen hoor," moet ze toegeven.Veel Brabanders en ook veel ' jongeren' in Limburg gaan verkleed als 'iets'. Als roodkapje, als piraat of politieman. Maar het echte, traditionele Limburgse verkleden gaat niet perse om 'iemand' zijn, Limburgers kopen liever geen 13-in-een-dozijn pak, maar verkleden en schminken zich van top tot teen in de mooiste, opvallendste kleurcombinaties.Cora heeft die traditie van Maasbracht meegenomen naar Tilburg. "Ik hou van de Limburgse uitbundigheid in de kleding, dat je helemaal los kan gaan en creatief aan de slag mag! Toen ik voor het eerst in Brabant carnaval vierde werd ik aangestaard omdat ik zo geschminkt was. En ik heb dit jaar een vriendin moeten overtuigen om een mooie, dure carnavalsjas te kopen. In Limburg is het meer vanzelfsprekend om all the way te gaan."

Foto's van Cora. Links: in 1986 in Limburg. Midden en rechts: in de jaren '00 in Brabant.

Skihutmuziek vs. Limburgse chansons

"In Brabant wordt Nederlandstalige muziek gedraaid met carnaval en ook veel top 40, dat heeft toch niks met vastelaovend te maken?" zal een Limburger zeggen. En dat klopt. In de grote steden (met name in het Zuid-Oosten van Brabant) wordt inderdaad in veel kroegen en tenten op z'n Skihuts gedraaid; Hollandse muziek, dance en top 40. Volgens de Brabanders is het de invloed van 'boven de rivieren' en de muzieksmaak van de jeugd. Lisa (Den Bosch): "Er zijn steeds meer kroegen die Top 40 draaien, die zich ook richten op mensen die niet uit Oeteldonk komen. Daar is veel discussie over. Sowieso is er steeds meer ergernis over de enorme aantallen mensen van boven de rivieren die toch een stempel op ons feest beginnen te drukken ;-)."In Limburg is dat wel anders, daar lijkt de traditie in de meeste steden sterker en belangrijker. Limburgse of Duitse traditionele muziek is wat er gedraaid wordt, en anders niet. Als het je niet bevalt dan heb je pech. Misschien zijn Limburgers wel chauvinistischer, misschien komt het doordat ze zich anders voelen dan 'de rest van Nederland' en zich soms achtergesteld voelen. Want in het echte Zuiden lijken de trots op je eigen dialect en de trouw aan je eigen tradities beresterk. Cora (Tilburg) vindt de muziek een van de mooiste elementen van de Limburgse carnaval. "Wat ik heel mooi vind aan Limburg zijn de liedjes. Het zijn soms prachtige chansons. Het zijn odes aan je stad, aan je streek, aan je liefje. En dan in het mooie dialect. Dat heb je in Tilburg bijna niet," legt ze uit.

Echte Brabantse carnavalsmuziek

Maar als je naar de Brabantse dorpen gaat, voorbij Eindhoven, of naar de kleine, bruine kroegen of buurthuizen in de wijken van steden als Tilburg, Den Bosch, Breda en Bergen op Zoom dan hoor je zeker prachtige Brabantse carnavalsliedjes, vaak zelfs gezongen in het plaatselijk dialect. En hoewel dat voor een Limburger half Nederlands klinkt, hoort een leek waarschijnlijk het verschil niet eens tussen het Limburgse carnavalslied en het Brabantse. Cora (Tilburg): "Ja, ook hier zijn er een paar liedjes waar je kippenvel van krijgt, waar je trots op bent. Bijvoorbeeld het prachtige '

', een ode van Guus Meeuwis aan de kleuren van Tilburg."En niet alleen in Limburg zijn er liedjeswedstrijden zoals

, ook in Brabant zijn die er. Lisa (Den Bosch):

Tijdens het Kwekfestijn, een liedfestival voor alle Oeteldonkse clubkes, wordt het carnavalslied van het komende seizoen gekozen. Alle liedjes zijn in Bosch dialect, met veel oude, in onbruik geraakte woorden. En daar komt geen foute housebeat aan te pas. Sterker nog, aan die typische hoempapadein met veelal schertsende teksten herken je het echte Oeteldonkse carnavalslied." Ook de blaaskapellen en dweilorkesten zijn zowel in Brabant als in Limburg te vinden. De Brabantse Brigit organiseert bijvoorbeeld elk jaar op carnavalsvrijdag het blaaskapellenfestival

in het Brabantse dorp Nuenen.

Plaatselijke tradities & feesten in je eigen stad of dorp

Opvallend is het dat veel Brabanders wel eens naar Maastricht gaan om het echte buitencarnaval mee te maken. Andersom zijn er weinig Limburgers die naar Brabant gaan. "Op zich niet zo gek," zegt Cora (Tilburg), "Limburg is overdadig, prachtig, apart en heel eigen, zeker door de muziek. En als bonus mag je er helemaal

qua outfit! Dat stukje cultuur wil je als Brabander natuurlijk wel eens meemaken."

Het Sittardse 'Maske Begrave' op carnavalsdinsdag. Foto: Gerard LeendersLimburgers omgekeerd, missen in Brabant meteen hun taaltje en muziek. Petra, geboren in Reuver, is nog nooit in Brabant geweest. "In Limburg wonen mijn vrienden, hier ken ik de muziek, de tradities en de mensen. Bovendien wil ik van de vastelaovend in Limburg geen enkel moment missen." Tessa (Sittard) voegt daaraan toe; "Bovendien, als je in Brabant naar een optocht gaat kijken, zul je als Limburger veel thema's niet begrijpen. In je eigen stad is dat juist een van de leukste elementen aan de optocht!"

Steden en dorpen

Er zijn natuurlijk ook verschillen tussen de verschillende steden binnen de provincies. Arvid, oprichter van deze site: "In alle steden en dorpen hebben de verenigingen andere protocollen (regels), die zich weer uiten in verschillende tradities. Zo heb je in Sittard het Maske Begrave en in Venlo de Muts Aafzette." Petra is dol op de lokale tradities in haar geboortedorp Reuver: "Het Prinsebal, het windjbuujel heise, bacchus uitroepen, windjbuujel sjtrieke, dat is wat ik ken en waar ik van geniet." In grote lijnen viert men dus overal hetzelfde feest, maar de details maken het per plaats uniek. "En dat maakt het feest ook zo mooi en divers," voegt Arvid toe. "Met

proberen we dat ook te laten zien, alle Alaafs op één plek."Daarnaast is de sfeer in de dorpen ook doorgaans anders dan in de steden, het is er minder druk en grootschalig, er heerst meer saamhorigheid. Tessa (Sittard): "In een dorp vind ik het vaak gezelliger en gemoedelijker. In steden is het vaak erg druk en lopen er ook veel mensen rond die alleen carnaval vieren om veel te drinken." Ook de Nuenense Brigit vind het carnaval in het dorp het mooist. "In het dorp is er ruimte voor jong en oud, het is er niet zo stampvol, je viert feest met mensen die je kent en komt mekaar overal tegen," licht ze toe.

Wat is nu het échte carnaval?

Dus wat is nou het échte carnaval? Als geboren Brabander, opgegroeid in Sittard - waar ik mijn hart aan de Limburgse vastelaovend verloor - moet ik toegeven; geen van beide. Of beter gezegd: allebei! In Limburg zijn de tradities sterker en meer aanwezig en hebben de 'Hollanders' tot nu toe minder invloed gehad. In Limburg is carnaval grootser, meer eigen en mooier (van top tot teen verkleed en geschminkt). Maar het echte Brabantse carnaval - dat puur, klein & eerlijk, maar toch ook weer uitbundig is - waarin iedereen gelijk is, iedereen mee mag doen (ook de Hollanders dus) en plezier maakt, is minstens net zo mooi.

Prins Paul II Marotte Zitterd 2013En hoe verschillend de feesten zijn, toch is er ook veel hetzelfde. Voor beide feesten wordt er een Prins Carnaval verkozen en is er een Raad van Elf, tijdens beide feesten wordt de gemeente en de (lokale) overheid op de hak genomen in de optochten. Zowel Brabanders als Limburgers leven toe naar de carnaval, hebben weken, zo niet maanden voorpret bij het maken en bedenken van de outfit. Voor beide provincies geldt dat het feest in de dorpen gemoedelijker en traditioneler is dan in de steden. En zowel in Brabant als in Limburg wordt er verkleed genoten van muziek, drank en gezelligheid. Want in de essentie draait het daar met de vastelaovend (of vastenavond) om; feesten en gezelligheid; jong en oud, rijk en arm, dansen, zingen en genieten van muziek, iedereen samen. In Limburg én in Brabant.