De grootste pestepidemie doodde in de jaren 1347 tot 1351 een derde van alle Europeanen. Maar ook in de eeuwen daarna konden de builenpest en de longpest vreselijk huishouden, bijvoorbeeld tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568–1648). Sterk gestegen voedselprijzen, de verwoestingen en de daarbij behorende onhygiënische woontoestanden waren de ideale voedingsbodem voor de verspreiding van besmettelijke ziekten.

Dam

In augustus 1574 vertoonde de ziekte zich in Roermond om zich daarna te verspreiden naar Broekhuizen, Schinnen, Aken en Maastricht. De bepalingen van de plaatselijke magistraten moesten een dam opwerpen tegen verdere verspreiding. Het huis waarin iemand aan de ziekte overleden was, moest gedurende veertien dagen daarna gesloten blijven. De overgebleven huisgenoten werden in afzondering gebracht. Zij mochten niet in kerken of andere openbare plaatsen verschijnen. De op straat bevindende mesthopen moesten verwijderd worden; varkens en kippen moesten binnen blijven. Huizen met zieken moesten herkenbaar gemaakt worden met een bordje of ‘stroowisch mit den soeten naem Jesus’. Diegenen die de ziekte overleefden mochten ter waarschuwing alleen met een wit stokje in de hand op straat komen.

Straf van God

Terwijl onder overheden en artsen het nut van hygiënische maatregelen en gezonde voeding steeds meer erkend werd, zagen velen de ziekte als een straf van God. Het geloof in zondebokken bleef eeuwenlang overeind. Met name de joden moesten het dan weer ontgelden. Ondanks alle maatregelen en de ingeroepen hulp van de Heilige Rochus bleef de ziekte de kop opsteken, onder andere in 1598, 1615, 1623 en 1634. ‘Uyt gemeynen landgeschrey verstaet man dat onse nabuersteden mit die contagieuse (besmettelijke, red) sieckte und plaege der pesten heijmgesocht sijn.’ Pas na 1670 werd de ziekte zeldzaam.