Vele uren hebben de chefs van de 27 lidstaten vergaderd over onorthodoxe maatregelen op de door Rusland zwaar verstoorde gasmarkt. Zuid-Europa vraagt al meer dan een jaar om een prijsplafond en gezamenlijk inkopen. Maar Nederland en Duitsland waren sceptisch over allerlei wilde ingrepen. Ze wijzen op de grote verschillen in de energiemix van lidstaten, risico’s voor de leveringszekerheid en de noodzaak om zuinig aan te doen met gasconsumptie in tijden van schaarste.

Maar vorige week maakte Nederland en Duitsland - na een eerdere mislukte EU-top in Praag - plotseling een draai om gezamenlijk inkoop mogelijk te maken. Over dit punt waren de EU-leiders het dan ook snel eens tijdens hun oktobervergadering in Brussel. Het is de bedoeling om Europese regels te versoepelen om het voor gasbedrijven mogelijk te maken een soort kartel te vormen voor gezamenlijke inkoop. Die marktmacht moet helpen om lagere inkoopprijzen af te dwingen. Gezamenlijke inkoop blijft vrijwillig, met uitzondering voor het vullen van de gasopslagen voor de winter van 2023-2024. De lidstaten hebben afgesproken om dit voor 15 procent verplicht te doen via gezamenlijke inkoop.

Duitsland en Nederland blijven moeite houden met prijsplafonds, maar omwille van de lieve vrede in het landenblok mag er nu verder gesleuteld worden aan een ‘tijdelijke dynamische prijscorridor’. Hoe dit prijsplafond precies gaat werken en wat het effect is moet nu door EU-energieministers verder worden uitonderhandeld. Daar beginnen ze komende dinsdag meer in Luxemburg, naar verwachting bereiken ze rond 18 november een akkoord. Als dat niet lukt komen de EU-leiders nog een keer samen voor een energietop.

Compromis

Het gaat in ieder geval een compromis worden, want veel zuidelijke lidstaten willen het liefst een harde prijslimiet voor gas. Nederland blijft stevig drukken op randvoorwaarden. „De gasprijs moet verder omlaag, maar op een manier dat het gas wel naar Europa blijft komen”, aldus premier Mark Rutte tijdens een nachtelijke ontmoeting met de pers. „Het moet wel werken en dat moet je echt zeker weten. Dit moet niet een ideologie zijn.”

Voor de lange termijn onderzoekt de EU een stabielere graadmeter voor de lng-prijs en mogelijkheden om prijspieken te voorkomen. Veel lidstaten zijn ontevreden over het functioneren van de toonaangevende Amsterdamse gasbeurs. Premier Rutte wijst er wel op dat de gasprijs al flink omlaag is gegaan en hij verwacht dat huishoudens en bedrijven met name gaan profiteren van de gezamenlijke inkoop. „Daardoor gaat de gasprijs harder dalen.”

Lees ook: Dit verbruikt een gemiddeld huishouden aan gas en elektra in jouw gemeente, merendeel in Limburg boven verbruiksplafond