Saeid Ezatolah stort na het laatste fluitsignaal in het Al Thumama stadion huilend op het gras. De Iraanse middenvelder kan zijn emoties niet langer bedwingen, na een WK waarin zijn team onder onmenselijke druk stond. Verschillende Amerikaanse spelers ontfermen zich over hem. Hartverwarmende sportiviteit tussen twee landen die niet bepaald elkaars vriend zijn.

„Ik houd van hem zoals de jongens waarmee ik opgroeide”, zegt Tim Weah, een speler van het Amerikaanse team, na de wedstrijd. Dan komt ook pas het echte verdriet voor Ezatolah, als hij het nieuws hoort over een jongen waarmee híj opgroeide. De 27-jarige Mehran Sammak is door Iraanse veiligheidstroepen doodgeschoten tijdens een protest in Bandar Anzali. Een gericht schot door het hoofd, aldus een Noorse mensenrechtenorganisatie.

’Waarheid komt binnen’

De international verwoordt zijn verdriet op Instagram. „Er komt een dag dat de maskers zullen afvallen en de waarheid naar boven komt”, aldus de speler van het Deense Vejle. „Dit is niet wat onze jeugd verdient. Dit is niet wat ons land verdient.”

Mooie woorden, maar de vraag is hoe die zullen vallen bij het regime in Teheran. Zeker nadat er op de begrafenis van Sammak ’dood aan de dictator’ wordt gescandeerd, een directe aanval op Ali Khamenei, de opperste leider die nu al tien weken het doelwit is van de demonstranten.

En hoe zullen de ayatollahs reageren op andere kritische uitlatingen van Iraanse spelers, met als grootste blikvanger de weigering om het volkslied mee te zingen tijdens de eerste wedstrijd tegen Engeland? Daarmee werd het regime ten overstaan van de gehele wereld in zijn hemd gezet.

Alireza Jahanbakhsh

Amir Hashemi is een in Nederland woonachtige Iraniër, die zelf voor het nationale elftal van Iran heeft gespeeld, trainer is in het Nederlandse amateurvoetbal en zakelijk begeleider van meerdere Iraanse internationals, onder wie Feyenoorder Alireza Jahanbakhsh. Hij durft niet te zeggen of het gebaar van de Iraanse internationals om de kaken stijf op elkaar te houden bij het spelen van het volkslied nog gevolgen gaat hebben.

„Je weet het nooit natuurlijk. Er zijn de afgelopen tijd wel enkele voetballers gearresteerd die niet in het nationale team zaten. De jongens van de nationale ploeg zijn natuurlijk sowieso al op de vingers getikt, nadat ze het volkslied niet hadden gezongen. Je weet niet wat er verder kan gebeuren. Sowieso zijn er veel bedreigingen geweest richting de spelersgroep”

‘Met een mes in de hand’

Het is voor de jongens een onmogelijke situatie, zo stelt Hashemi. Spreken zij zich uit voor de demonstranten, dan riskeren zij de toorn van het regime. Houden zij zich stil, dan valt de hoon van grote delen van de bevolking hen ten deel. „Ze hebben op het WK met een mes in de hand gestaan met twee scherpe kanten, waardoor zij zich altijd zouden snijden.”

Onduidelijk is of alle spelers zullen terugvliegen naar Teheran, of alleen de negen die voor een Iraanse club uitkomen. Zij zullen dat ongetwijfeld met knikkende knieën doen. CNN berichtte eerder deze week dat de Iraanse Revolutionaire Garde na de wedstrijd tegen Engeland had gedreigd de familieleden van spelers iets aan te doen als het team opnieuw het volkslied niet zou meezingen of zich op een andere wijze negatief zou uiten.

Hashemi: „Een WK moet een hoogtepunt zijn in het leven van een sportman, maar je zag aan alles dat ze het zo enorm moeilijk hadden met de situatie in hun land, dat ze zich zorgen maakten over hun familie. Ik ken die jongens door en door. Er zat geen blijheid in de ploeg, de gezichten stonden droevig, je zag dat de jongens gespannen waren.”

Dat kwam tot een ontlading bij het laatste fluitsignaal tegen de Verenigde Staten. „Na die wedstrijd waren alle jongens helemaal kapot, teleurgesteld in zichzelf, maar ook bedroefd door alles wat er gebeurt in het land. Elke dag hoorden ze de berichten van mensen die doodgingen in Iran. Ze zijn met alles behalve voetbal bezig geweest.”

Kritiek heeft een prijs

En toen kwam na de uitschakeling nog het bericht van de dood van Sammak. Wrang is dat de twintiger, die in een jeugdteam met Ezatolah speelde, hoogstwaarschijnlijk de straat op was gegaan om het verlies van het nationale elftal te vieren. Net als veel andere Iraniërs. Team Melli, voorheen aanbeden door de voetbalgekke bevolking, is niet bij iedereen zo populair meer. Het zou zich niet voldoende achter de demonstranten scharen.

De spelers beseffen dat kritiek een prijs heeft. Een Iraanse zaalvoetballer die na een goal de marteldood van een demonstrant uitbeeldde, zou zijn opgepakt. Een lot dat gold voor veel meer sporters, acteurs, zangers en andere bekende Iraniërs die zich kritisch uitlieten. Desondanks spraken verschillende spelers van Team Melli hun steun uit voor de betogers.

Hashemi blijft de ontwikkelingen in zijn Iran met afgrijzen volgen. „Het kan niet wat ze met mensen doen. Onze kinderen tussen de vijftien en vijfentwintig, een nieuwe generatie, stapt naar voren, en wordt van alle kanten neergeslagen. Van buitenaf doet niemand wat.”