De overheid was voor de rechter gesleept door de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), die vond dat de gunning onterecht onderhands was gedaan, waarbij andere vervoerders als Arriva, Tansdev (Connexxion), Keolis, Qbuzz en EBS buitenspel werden gezet. Maar volgens de uitspraak kan er niet van worden uitgegaan dat de overheid met de gunning handelt in strijd met Europese wet- en regelgeving.

’Teleurgesteld’

„We zijn teleurgesteld omdat wij vinden dat er op zijn minst aan marktwerking moet worden gedaan. Vandaar dat we de gang naar de rechter maakten. Niet om NS dwars te zitten, maar omdat wij denken dat andere vervoerders de reiziger op lokale spoorlijnen beter kan bedienen dan NS dat doet. Bovendien hebben we door de onderhandse gunning geen eerlijke kans gekregen om te laten zien wat wij te bieden hebben. Helaas vindt de rechtbank dat niet en heeft ze ons verzoek afgewezen”, aldus een FMN-woordvoerder.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vond in 2020 de Nederlandse Spoorwegen de meest geschikte kandidaat voor een nieuwe tienjarige vergunning vanaf 2025. Het kabinet was toen tevreden over de prestaties van NS. De nieuwe concessiehouder zou de komende jaren veel investeringen moeten doen in het beveiligen van het treinverkeer en in nieuw materieel. Het kabinet besloot toen ook de onderhandse aanbesteding niet openbaar te maken.

’Ernstig risico’

Destijds spanden de FMN-vervoerders – die wel op regionale trajecten rijden – ook al een kort geding aan tegen het kabinet. Toen werden zij door de rechter doorverwezen naar het Europese Hof van Justitie. Voor deze vervoerders leek dat positief uit te vallen, omdat de Europese Commissie tegen de onderhandse concessie is. Eurocommissaris Adina Vălean noemde in een brief aan het kabinet, een nieuwe gunning aan de NS een „ernstig risico op overtreding van het Europees recht”, waarbij ze benadrukte dat het kabinet verzuimt bij andere vervoerders te polsen of die op het Nederlandse spoor willen rijden.

De FMN beraadt zich nu op nadere stappen. Ze heeft bij een andere rechtbank nog een bodemprocedure lopen tegen de overheid. Die uitspraak wordt in maart verwacht. Mocht de rechter dan wel van oordeel zijn dat de Europese regels niet worden nageleefd, dan gaat de onderhandse gunning alsnog van tafel.