Dit artikel is exclusief voor abonnees van De Limburger
De in één klap wereldberoemd geworden ‘oervogels’ van Maastricht zijn weer terug op het oude nest
De fossielen van Asteriornis en Janavis zijn eindelijk ‘thuis’ te zien. — © Harry Heuts
Asteriornis en Janavis zetten alles wat we dachten te weten over vogels en eenden volledig op zijn kop. De bijna 67 miljoen jaar oude fossielen zijn na wetenschappelijk onderzoek eindelijk thuis te zien.
Hoe een hoentje dat waarschijnlijk nog geen vierhonderd gram woog de wetenschap wereldwijd op zijn grondvesten deed schudden: Asteriornis Maastrichtensis, liefkozend ook wel de ‘wonderkip’ genoemd, haalde bijna drie jaar geleden vrijwel alles onderuit wat we dachten te weten over onze vogels, eenden en kippen. Vier brokjes kalksteen die op de Sint-Pietersberg waren gevonden, bleken botjes te bevatten van een soort waarvan tot dan toe niemand wist dat die ooit heeft bestaan. Met zijn bijna 68 miljoen jaar, was Asteriornis tevens de oudste voorvader van onze hoender- en eendachtigen ooit ter wereld gevonden.
Lees ook: 66 miljoen jaar oude Maastrichtse ‘wonderkip’ zorgt voor revolutie in evolutieleer
Opgegeten
Fossielen van vogels zijn überhaupt ongelooflijk zeldzaam. Als de diertjes al niet worden opgegeten, dan blijft er vanwege de teerheid van hun botjes in de loop der tijd zelden iets van ze bewaard. Maar de Sint-Pietersberg had nog een tweede verrassing in petto. Janavis Finalidens deed een paar maanden geleden nog een schepje bovenop alle consternatie.
Zo moeten Asteriornis (links) en Janavis er 67 miljoen jaar geleden ongeveer hebben uitgezien. — © Roc Olivé
In een brok kalksteen die rond dezelfde tijd als Asteriornis eveneens was gevonden op de Sint-Pietersberg zaten botjes, wervels en een tand van wat de oudste tanddragende vogel ooit gevonden bleek te zijn. Met anderhalve kilo en een vleugelspanwijdte van zo’n anderhalve meter een flink grotere jongen dan Asteriornis. Maar niet minder verbluffend. Misschien wel de grootste Maastrichtse ontdekking sinds Bèr. Janavis en Asteriornis werden in één klap wereldberoemd.
Cambridge
En dan te bedenken dat de fossielen al sinds het jaar 2000 in het depot van het Natuurhistorisch Museum lagen. Eigenlijk alleen maar omdat de techniek nog niet zo ver was om de holle, tere botjes met een scan zichtbaar te maken. Een hypermoderne nieuwe aanschaf van de universiteit van Cambridge bracht daar drie jaar geleden verandering in. Asteriornis vloog naar Engeland. Na zijn grote succes, volgde al snel Janavis. Met een zeker zo groot wetenschappelijk succes.
Was er geen coronacrisis geweest, dan was Asteriornis waarschijnlijk al veel eerder terug naar Maastricht gekomen. Maar dat beide beroemdheden nu, nadat alle wetenschappelijke onderzoeken zijn afgerond, sámen zijn teruggekomen, is ook bijzonder. Het duo is voor het eerst te zien op het oude nest, in het Natuurhistorisch Museum. De speciale expositie ‘Wonderchicken & Co’ duurt nog tot en met 7 mei.
