Breuker luuj vertelle…, de nieuwste uitgave van de Heemkundevereniging Hoensbroek laat in 17 persoonlijke verhalen vele aspecten van het leven in de Oostelijke Mijnstreek zien. Wim Kortekaas gaat uitgebreid in op het fenomeen bioscoop. De komst van de Staatsmijn Emma in 1914 veroorzaakte niet alleen een spectaculaire bevolkingsgroei in Hoensbroek – in 15 jaar tijd groeide de bevolking van 1.500 naar 12.000 – maar ook een grotere behoefte aan gelegenheden tot ontspanning.

‘Bioscoopgevaar’

Na de rondreizende bioscopen groeide het aantal vaste bioscopen snel. De Hoensbroeksche Bioscoop, een initiatief van de Katholieke Sociale Actie, was bedoeld om zedelijk tegenwicht te bieden voor ‘het bioscoopgevaar’ van de commerciële bioscopen. Tijdens de kermis van 1914 werd hier als eerste film vertoond Van de Kribbe tot het Kruis.

De opmars van de commerciële bioscopen was echter niet te stuiten. In korte tijd ontstonden onder andere de Emma Bioscoop aan de Heisterberg met 400 zitplaatsen, het Luxor Theater aan de Akerstraat met 600 stoelen en de Witte Bioscoop (Zaal Wilhelmina) aan de Nieuwstraat voor 700 bezoekers. In Hoensbroek was toen meer te beleven dan in het grotere Heerlen!

Bioscoopwet en Filmkeuring

Ondanks allerlei regels en de streng ogende Filmkeuring werden films vol ‘zedenbedervende’ erotiek en geweld gewoon vertoond, soms na een golf van verontwaardiging bij vooral de katholieke notabelen. In 1938 was Mata Hari met Greta Garbo in Hoensbroek te zien, evenals zinnenprikkelende filmhelden als Marlene Dietrich en Rudolph Valentino. Het vertonen van films was nu eenmaal een profijtelijke aangelegenheid; niet alleen voor de bioscoopbedrijven. De gemeentelijke inkomsten uit de ‘heffing eener belasting op tooneelvertooningen en andere openbare vermakelijkheden’ waren ondertussen verveelvoudigd.